اشعه ماوراء بنفش چیست؟
نور خورشید از اشعه های مختلفی تشکیل شده است. این اشعه ها که از خورشید ساطع می شوند به سه دسته تقسیم می شوند: اشعه ماوراء بنفش A، اشعه ماوراء بنفش B و اشعه ماوراء بنفش C.
میزان تابش این اشعه ها در طول روز متغیر است و شدت تابش آنها بین ساعات 10 صبح الی 3 بعدازظهر به حداکثر خود می رسد. در این ساعات اگر بدون وجود محافظ زیر نور آفتاب قرار بگیریم، پوست ما آسیب بسیاری خواهد دید. به نظر می آید ما تابش آنها را در روزهای آفتابی بیشتر حس می کنیم در حالی که در روزهای ابری هم آنها به راحتی می توانند از ابرها عبور کنند و به سطح زمین برسند.
در ضمن باید بدانیم میزان تابش اشعه های ماوراء بنفش ربطی به درجه هوا ندارد، به این صورت که ممکن است در سردترین روزهای سال میزان قدرت آنها بیشتر از روزهای گرم تابستان باشد.
آنها به قدری قدرتمند هستند که بعضی اوقات لباس و یا حتی شیشه، جلوی نفوذشان را نمی گیرد و می توانند به ما آسیب های جدی وارد کنند. وقتی میزان تابش این اشعه ها طولانی و زیاد باشد، پوست ما شدیدا در خطر خواهد بود. باید توجه داشته باشیم که از سنین کودکی و نوجوانی در خطر ابتلاء به بیماری های پوستی هستیم و لازم است که از پوست خود مراقبت کنیم تا این احتمالات را به حداقل برسانیم.
انواع اشعه های ماوراء بنفش
پرتوهای UVA:
در اینجا چند حقایق مهم در مورد اشعه ماوراء بنفش A (UVA) و نحوه تأثیر آنها بر پوست شما آورده شده است.
- طول موج بالاتری دارند، اما سطح انرژی کمتری نسبت به سایر اشعههای UV دارند.
- نفوذپذیرتر از اشعه UVB هستند، به این معنی که میتوانند سلولهای عمیقتر پوست را تحت تاثیر قرار دهند.
- باعث آسیب غیرمستقیم به DNA میشوند.
- باعث پیری زودرس پوست میشوند که منجر به اثرات قابل مشاهدهای مانند چین و چروک میشود، همچنین با برخی از سرطانهای پوست مرتبط هستند.
- برخلاف اشعههای UVB، توسط لایه اوزون جذب نمی شوند. حدود 95 درصد از منبع اصلی اشعه ماوراء بنفش که به زمین میرسد، اشعه UVA است.
- باعث یک اثر برنزه فوری و گاهی آفتاب سوختگی میشوند. اثرات پرتوهای UVA بلافاصله ظاهر میشود.
- اشعه UVA نوع اصلی نور مورد استفاده در دستگاههای سولاریوم میباشند و میتوانند از لایههای ابر و شیشه عبور کنند و جذب پوست شوند.
پرتوهای UVB:
در اینجا چند حقایق مهم در مورد اشعه ماوراء بنفش B (UVB) و نحوه تأثیر آنها بر پوست شما آورده شده است.
- پرتوهای UVB نسبت به پرتوهای UVA دارای طول موج کوتاهتر و سطوح انرژی بالاتری هستند.
- اشعه UVB به سطحیترین لایههای پوست آسیب میرساند و به طور مستقیم به DNA آسیب میرسانند.
- باعث بیشتر سرطانهای پوست میشوند، اما می توانند دلیل پیری زودرس پوست نیز باشند.
- آنها تا حدی توسط لایه اوزون جذب میشوند، اما برخی از اشعهها هنوز از لایه اوزون عبور میکنند. حدود 5 درصد منبع مطمئن اشعه ماوراء بنفش که به زمین می رسد اشعه UVB است.
- قرار گرفتن بیش از حد در معرض اشعه UVB منجر به آفتاب سوختگی میشود. معمولاً اثرات اشعه UVB برروی پوست با تاخیر مشخص خود را نشان میدهند و یا چند ساعت پس از قرار گرفتن در معرض آفتاب ظاهر میشود.
اکثر دستگاههای سولاریوم از ترکیبی از اشعه های UVA و UVB استفاده میکنند. دستگاههای مخصوص UVB ممکن است ایمن باشند، اما همچنان باعث آسیب به پوست میشوند.
آنها از شیشهها عبور نمیکنند و به احتمال زیاد توسط ابرها فیلتر میشوند.
اشعه UVC
– پرتوهای فرابنفش C (UVC) کوتاه ترین طول موج و بالاترین سطح انرژی را در بین سه نوع پرتوهای فرابنفش دارند. در نتیجه، آنها میتوانند آسیب جدی وارد کنند.
– خوشبختانه، اشعه UVC به طور کامل توسط لایه اوزون فیلتر میشود. در نتیجه این پرتوهای خورشید هرگز به زمین نمیرسد.
– موارد دست ساز UVC شامل مشعلهای جوشکاری، لامپ های مخصوص کشتن باکتریها و لامپهای جیوهای میباشند.
– اگرچه اشعه UVC خطری برای سرطان پوست محسوب نمیشود، اما میتواند آسیب شدیدی به چشم و پوست انسان از جمله سوختگی، ضایعات و زخم های روی پوست وارد کند.
چه زمانی اشعه ماوراء بنفش خطرناک تر است؟
تعدادی از عوامل محیطی میتوانند بر زمانی که پرتوهای فرابنفش قویتر هستند تأثیر بگذارند. برخی از این عوامل عبارتند از:
زمان روز
بیشترین میزان قرار گرفتن در معرض اشعه ماوراء بنفش بین ساعت 10 صبح تا 4 بعد از ظهر است. در طول این طیف روزانه، پرتوهای خورشید فاصله کمتری برای پوشش دارند. این باعث میشود آنها قدرتمندتر شوند.
فصل
بیشترین میزان قرار گرفتن در معرض اشعه ماوراء بنفش در بهار و تابستان است. در این فصول، خورشید در زاویه بالاتری قرار دارد که باعث افزایش شدت اشعه ماوراء بنفش میشود. با این حال، خورشید همچنان میتواند در پاییز و زمستان نیز بر پوست شما تأثیر بگذارد.
عرض جغرافیایی
قرار گرفتن در معرض اشعه ماوراء بنفش در نواحی نزدیک و روی خط استوا، جایی که پرتوهای فرابنفش قبل از رسیدن به زمین فاصله کمتری برای طی کردن دارند، بیشترین میزان را دارد.
ارتفاع
پرتوهای فرابنفش در ارتفاعات بالاتر قدرتمندتر هستند زیرا مسافت کمتری برای رسیدن به زمین دارند.
ازون
لایه ازون از اشعه ماوراء بنفش محافظت می کند. اما گازهای گلخانهای و آلایندهها باعث نازک شدن لایه اوزون و افزایش شدت UV شدهاند.
ابرها
ابرها برخی از اشعههای UV را از رسیدن به زمین فیلتر میکنند. اما بستگی به نوع ابر دارد. ابرهای تیره و بارانی ممکن است بیشتر از ابرهای کم حجم جلوی اشعه UV را بگیرند.
انعکاس
اشعه ماوراء بنفش از سطوحی مانند برف، آب، ماسه و پیاده رو منعکس میشود. این میتواند قرار گرفتن در معرض اشعه ماوراء بنفش را افزایش دهد.
روش های محافظت از پوست خود در مقابل اشعه های فرابنفش
داشتن پوشش کافی و محافظ های فیزیکی مثل کلاه های لبه دار و عینک های آفتابی و لباس های مناسب از مهم ترین عواملی است که می تواند آسیب دیدگی پوست ما را در مقابل اشعه های ماوراء بنفش نور خورشید به حداقل برساند. در این میان استفاده از ضد آفتاب می تواند پوست ما را در مقابل اشعه ماوراء بنفش B محافظت کند.
توجه کنید که بهتر است از ضدآفتاب با SPF حداقل 15 استفاده کنید و هر یک یا دو ساعت یکبار حتما ضد آفتاب خود را تجدید کنید مخصوصا زمانی که پوست خود را می شویید و یا عرق می کنید و همین طور بعد از شنا کردن لازم است مجددا از کرم ضدآفتاب استفاده کنید. به خاطر داشته باشید که ضدآفتاب تا ابد روی پوست شما باقی نمی ماند! بنابراین باید در طول روز آنرا تجدید کنید و به مقدار کافی از کرم به پوست خود بمالید تا نتیجه مطلوب به دست بیاورید.
همان طور که گفته شد تششعات UVA و UVB همیشه وجود دارند لذا حتی در روزهای ابری نیز استفاده از کرم ضد آفتاب ضروری خواهد بود.
سخن آخر
نور خورشید شامل اشعه های گوناگونی مانند اشعه ماوراء بنفش A، اشعه ماوراء بنفش B و اشعه ماوراء بنفش C می شود. در صورتیکه بدون محافظ در معرض تابش نور خورشید قرار بگیرید، پوست شما آسیب می بیند. استفاده از کلاه لبه دار و عینک آفتابی ایده خوبی برای روزهای آفتابی است. کرم ضد آفتاب نیز خاصیت محافظت کنندگی بالایی داشته و از پوست در برابر تابش مستقیم خورشید محافظت می کند…